Τα είδη της hip hop είναι μουσική
Τα είδη της hip hop είναι μουσική. Τραγούδια όμως, είναι;
Σπύρος Καβαλλιεράτος
Πρόσφατα, σε κάποιο παραθεριστικό θέρετρο, άκουσα ένα κοριτσάκι περίπου 4 ετών να τραγουδάει στη γιαγιά του το ελληνικό τραγούδι των γενεθλίων «πατώντας» πολύ σωστά στους φθόγγους. Επειδή δεν έχω συνηθίσει να ακούω από παιδιά τέτοιας ηλικίας τόσο σωστή αντίληψη των διαστημάτων, είπα στη γιαγιά να φροντίσουν να ασχοληθεί το παιδί με τη μουσική. Μου απάντησε ότι κάτι κάνει ήδη, γιατί το παιδί μένει στην Ουάσινγκτον, ο πατέρας είναι Έλληνας διπλωμάτης, η μητέρα Γαλλίδα, δηλαδή το παιδί μεγαλώνει με τρεις γλώσσες. Δεν μου έκανε καθόλου εντύπωση η απάντηση.
Τα παιδιά έχουν μια ιδιαίτερη ικανότητα να αφομοιώνουν ό,τι αφορά τους φθόγγους (τους ήχους δηλαδή με μια συγκεκριμένη συχνότητα, tone στα αγγλικά, εξού και ο όρος «τονικό ύψος» ή «πεντατονική κλίμακα), και τη σχέση τους μέσα σε μια μελωδία, αρκεί να μεγαλώνουν σε περιβάλλον όπου ακούγεται μουσική και ενθαρρύνεται η ενεργή συμμετοχή τους σε αυτήν. Μπορούμε να πούμε ότι η μουσική βασίζεται στην τονική και στη ρυθμική αντίληψη των ήχων. Ο Oliver Sacks, στο βιβλίο του Μουσικοφιλία, λέει ότι η αληθινή κωφότητα στο τονικό ύψος αφορά το 5% του πληθυσμού, ενώ η κωφότητα στο ρυθμό είναι σπανίως ολική διότι ο ρυθμός αντιπροσωπεύεται διάχυτα στον εγκέφαλο. Τονίζω το «αληθινή» κωφότητα, γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι μια περίπτωση αντίστοιχη της δυσλεξίας στον γραπτό λόγο, αλλά καθαρά μια περίπτωση αναλφαβητισμού.
Όλα αυτά τα σκέφτομαι σε σχέση με την κατάσταση στο σημερινό μουσικό στερέωμα, με την κυριαρχία της hip hop μουσικής, είτε είναι με τη μορφή της «κακής» τραπ, είτε της «καλής» ραπ του ΛΕΞ. Η ύπαρξη ακόμα και της υποτυπώδους μελωδίας της ποπ θεωρείται ένα βαρίδι που πρέπει να τινάξουμε από πάνω μας, όχι γιατί δεν μπορεί να συνυπάρξει με τον έντονο ρυθμό (ο μελωδικός πλούτος της τζαζ ή της βαλκανικής μουσικής αποδεικνύει το αντίθετο), αλλά γιατί απλά η ανάγκη της έκφρασης υπερπηδάει ακόμα και την ατροφία μιας ικανότητας του ανθρώπου που έχει αναπτυχθεί εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια: του τραγουδιού…
Μπαίνω στον πειρασμό να ρωτήσω τον εαυτό μου: «Ε και τι έγινε; Σημασία έχει η έκφραση, όχι;». Φοβάμαι ότι η απάντηση δεν είναι τόσο απλή. Ναι, βλέποντας τόσους ανθρώπους εγκλωβισμένους μέσα στα σίδερα του πενταγράμμου, θα πω ότι πρωταρχική είναι η έκφραση. Όμως ο πλούτος του εκφραστικού υλικού δεν είναι μόνο καθοριστικής σημασίας για την ίδια την έκφραση, αλλά και για την ίδια την εξέλιξη του ανθρώπου. Ο ανθρώπινος πολιτισμός δεν έφτασε εδώ μόνο γιατί εξέλιξε την τεχνολογία, αλλά κυρίως γιατί ο άνθρωπος κατάλαβε ότι μπορεί να επηρεάσει τον ψυχισμό του, άρα τη ζωή του ουσιαστικά, με μέσα όπως το τραγούδι και τον μύθο. Το να εγκαταλείπουμε τη μελωδία είναι σαν να εγκαταλείπουμε κατακτήσεις όπως τον τροχό. Κι ακόμα περισσότερο: ο τροχός δεν είχε ανακαλυφθεί καν στους προκολομβιανούς πολιτισμούς, αλλά δεν είναι γνωστή κοινωνία ανθρώπων που δεν χρησιμοποιούσε συγκεκριμένους φθόγγους με την ανθρώπινη φωνή. Φοβάμαι ότι εδώ διακυβεύονται πολύ περισσότερα από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια