Καταβόθρες: Μπορούμε να προβλέψουμε μια καταστροφική κατάρρευση;

Του Daniel Cossins27 Φεβρουαρίου 2015

Μερικές φορές το έδαφος ανοίγει ξαφνικά, καταπίνοντας αυτοκίνητα, σπίτια και ανθρώπους. Μπορεί να έχουμε τρόπους να δούμε αυτές τις καταβόθρες να έρχονται – οπότε γιατί κάποιοι να αντισταθούν στην ιδέα; αναφέρει ο Daniel Cossins.

Είναι το υλικό των εφιαλτών. Γύρω στις 23:00 στις 28 Φεβρουαρίου 2013, σε ένα προάστιο ανατολικά της Τάμπα της Φλόριντα, ο 37χρονος Τζεφ Μπους κοιμόταν στο κρεβάτι όταν το έδαφος άνοιξε και τον κατάπιε. Ακούγοντας μια παντοδύναμη συντριβή, ο μικρότερος αδελφός του Τζεφ, Τζέρεμι, όρμησε στην κρεβατοκάμαρα. «Όλα είχαν φύγει» , είπε στο CNN . «Το κρεβάτι του αδερφού μου, η συρταριέρα του αδερφού μου, η τηλεόραση του αδερφού μου. Ο αδερφός μου είχε φύγει». Ο Τζέρεμι πήδηξε στην τρύπα σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να βρει τον αδερφό του. Αλλά καθώς το πάτωμα άρχισε να καταρρέει περαιτέρω, συσσωρεύοντας περισσότερα μπάζα στο κενό, ένας αναπληρωτής του σερίφη έφτασε για να μεταφέρει τον Τζέρεμι στην ασφάλεια. Το σώμα του Τζεφ δεν βρέθηκε ποτέ.

Το άνοιγμα που πήρε τον Τζεφ Μπους ήταν μια καταβόθρα. Αυτά τα ξαφνικά συμβάντα συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο – νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, δύο άνθρωποι στη Νότια Κορέα επέζησαν αφού τους κατάπιε ένας – αλλά περιοχές όπως η Φλόριντα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες λόγω της τοπικής γεωλογίας. Εκατοντάδες εμφανίζονται στο Sunshine State κάθε χρόνο.

Πρέπει να δούμε αυτές τις τεράστιες τρύπες ως απρόβλεπτες πράξεις της φύσης ή θα μπορούσαμε να τις δούμε να έρχονται; Στο μέλλον, άλλοι μπορεί να γλιτώσουν από τη μοίρα του Μπους: οι γεωλόγοι είναι απασχολημένοι με τον εντοπισμό περιοχών που είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε καταβόθρες, ενώ οι επιστήμονες της Nasa έχουν δοκιμάσει ένα σύστημα που θα μπορούσε ακόμη και να εντοπίσει πότε μπορεί να εμφανιστεί η επόμενη καταστροφική καταβόθρα. Θα μπορούσατε να υποθέσετε ότι τέτοιες προσπάθειες θα είχαν την καθολική υποστήριξη των κατοίκων της περιοχής – αλλά ορισμένοι ισχυρίζονται ότι έχουν καλό λόγο να αντιταχθούν σε μια υπηρεσία πρόβλεψης καταβόθρων.

Το σπίτι όπου ο Τζεφ Μπους έπεσε στη Γη (Getty Images)

Διαβάστε περισσότερα για τον τύπο της καταβόθρας που σκότωσε τον Τζεφ Μπους (BBC News) .

Ο Clint Kromhout, γεωλόγος στο Γεωλογικό Ινστιτούτο της Φλόριντα (FGS) στο Tallahassee, θέλει να λέει στους ανθρώπους ότι υπάρχουν ορισμένα πράγματα για τα οποία μπορείτε να είστε σίγουροι στη Φλόριντα: ηλιοφάνεια, παραλίες, τυφώνες - και καταβόθρες. «Οι καταβόθρες είναι απλώς ένα γεγονός της ζωής εδώ», λέει.

Σχηματίζονται εκεί όπου τα υπόγεια ύδατα διαλύουν το διαλυτό βράχο για εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια για να σχηματίσουν υπόγειες κοιλότητες. Μερικές φορές, όταν η οροφή μιας κοιλότητας δεν μπορεί πλέον να υποστηρίξει το βάρος των υπερκείμενων ιζημάτων, υποχωρεί αργά - ή ξαφνικά καταρρέει.

Η Φλόριντα είναι ιδιαίτερα επιρρεπής στα γεγονότα επειδή βρίσκεται σε μια τεράστια ασβεστολιθική πλάκα μέσα από την οποία διηθείται ένας υδροφόρος ορίζοντας, καταβροχθίζοντας σταδιακά το βράχο.

Ένα σπίτι στο Hudson της Φλόριντα καταστράφηκε από μια καταβόθρα πλάτους 12 μέτρων (Alamy)

Οι καταβόθρες είναι ένα φυσικό φαινόμενο, αλλά η ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα. Η υπερβολική άντληση υπόγειων υδάτων, για παράδειγμα, μπορεί να αφαιρέσει τη στήριξη από τα τοιχώματα μιας κοιλότητας, οδηγώντας σε κατάρρευση. Ο καιρός είναι επίσης ένας παράγοντας. Η ξηρασία μειώνει τον υδροφόρο ορίζοντα ενώ οι έντονες βροχοπτώσεις ρίχνουν τόνους νερού, αυξάνοντας την πίεση στις οροφές πάνω από τις κοιλότητες και συχνά καταλήγοντας σε πολλαπλές καταρρεύσεις.

Αυτό συνέβη στη Φλόριντα τον Ιούνιο του 2012, όταν πέρασε η τροπική καταιγίδα Debby μετά από μήνες ξηρασίας, αφήνοντας εκατοντάδες καταβόθρες στο πέρασμά της. Η ζημιά ήταν αρκετά σοβαρή ώστε το κρατικό τμήμα διαχείρισης έκτακτης ανάγκης να ζητήσει από το FGS να τους βοηθήσει να προετοιμαστούν για παρόμοια σενάρια στο μέλλον.

Έτσι, τον Αύγουστο του 2013, ο Kromhout και ο συνάδελφός του Alan Baker έλαβαν 1 εκατομμύριο δολάρια για να αναπτύξουν έναν χάρτη ευπάθειας καταβόθρα. Βασίζεται σε μια στατιστική μέθοδο που ονομάζεται «βάρος αποδείξεων». Βασικά, αυτό σημαίνει συνδυασμό στοιχείων για γνωστές εμφανίσεις καταβόθρων με γεωλογικά δεδομένα - βάθος ασβεστόλιθου, για παράδειγμα, ή σύνθεση υπερκείμενου ιζήματος - για να υπολογιστεί μια πρόβλεψη σχετικά με τη σχετική ευπάθεια σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία. «Είμαστε στο πεδίο συλλέγοντας δεδομένα για μια λίστα με γεωλογικά χαρακτηριστικά», λέει ο Baker. «Στη συνέχεια τα τροφοδοτούμε όλα στο μοντέλο μας, το οποίο επικυρώνεται με δοκιμή σε υπάρχουσες καταβόθρες και μας δίνει ένα επιστημονικά υπερασπίσιμο αποτέλεσμα».

Μια τεράστια καταβόθρα στην πόλη της Γουατεμάλας (AP/Προεδρία της Γουατεμάλας, Luis Echeverria)

Όταν ολοκληρωθεί το φθινόπωρο του 2016, ο χάρτης θα εμφανίζει διάφορες κατηγορίες «ευνοϊκής καταβόθρας» σε διαφορετικά χρώματα σε κλίμακα περίπου 1 τετραγωνικού χιλιομέτρου. Αυτό δεν είναι αρκετά υψηλής ανάλυσης για να σας πει ότι είναι πιθανό να υπάρχει μια τρύπα κάτω από το σπίτι σας, αλλά θα παρέχει ενδείξεις για παρακολούθηση με επίγεια παρακολούθηση.

«Ο κύριος στόχος είναι να βοηθήσουμε το Τμήμα Διαχείρισης Έκτακτης Ανάγκης να προετοιμαστεί για την επόμενη τροπική καταιγίδα που θα περάσει και θα δημιουργήσει μια ολόκληρη δέσμη καταβόθρων», λέει ο Kromhout.

Αναπόφευκτα, ωστόσο, οι ιδιοκτήτες σπιτιού σε όλη την πολιτεία θα μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν τον χάρτη για να δουν αν υπάρχει πιθανότητα να κάθονται σε μια καταβόθρα και να περιμένουν να συμβεί. Και εκεί είναι που μπορεί να γίνει δύσκολο.

Σε ένα επίπεδο, είναι σαφώς προς το συμφέρον του ιδιοκτήτη του σπιτιού να μάθει για ένα πιθανό πρόβλημα – ιδιαίτερα δεδομένου ότι υπάρχουν εταιρείες που μπορούν να βοηθήσουν. Για παράδειγμα, η GeoHazards Inc., στο Gainesville της Φλόριντα, μπορεί να καλύψει το κενό κάνοντας ένεση με ενέματα - «όπως ένας οδοντίατρος που γεμίζει μια κοιλότητα στο δόντι», λέει ο Anthony Randazzo , ομότιμος καθηγητής γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και συνδιευθυντής στην εταιρεία.

Ένα αυτοκίνητο πέφτει στην άκρη στην Κίνα (Ρεξ)

Αλλά το έργο δεν είναι φθηνό, συχνά φτάνει σε δεκάδες χιλιάδες δολάρια. Και ακόμη και όταν ολοκληρωθεί, η αξία ενός ακινήτου μπορεί να μειωθεί. Τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, για παράδειγμα, η Τζίνι Στίβενς από το Νιου Πορτ Ρίτσεϊ, στην κομητεία Πάσκο, είπε στους Tampa Bay Times ότι παρά τις απαραίτητες επισκευές στο σπίτι της που είχε καταστραφεί από την καταβόθρα, η αξία του είχε πέσει κατακόρυφα από 350.000 δολάρια σε 125.000 δολάρια.

Στις κομητείες Hernando, Pasco και Hillsborough, οι οποίες συχνά αναφέρονται ως «καταβόθρα σοκάκι», τα ασφάλιστρα έχουν αυξηθεί απότομα τα τελευταία χρόνια. Ακόμη χειρότερα, ένας νέος νόμος της πολιτείας που ψηφίστηκε το 2011 για την πάταξη των ψευδών αξιώσεων καταβόθρα σημαίνει ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν είναι πλέον υποχρεωμένες να πραγματοποιούν εκτεταμένες γεωλογικές δοκιμές. Ούτε χρειάζεται να πληρώσουν έως ότου η ζημιά περιλαμβάνει «κλίνιση ή λυγισμό» των φερόντων τοίχων και σημάδια ότι το σπίτι «είναι πιθανό να καταρρεύσει άμεσα». «Συνήθως είναι πολύ αργά», λέει ο Randazzo, «επειδή φτάνει στο σημείο που ο ιδιοκτήτης του σπιτιού δεν ενδιαφέρεται αν η ασφαλιστική εταιρεία πληρώνει ή όχι. θέλουν απλώς να βγουν ζωντανοί».

Έπειτα, υπάρχει το ψυχολογικό κόστος της ανακάλυψης ότι μπορεί να έχετε πρόβλημα τρύπας. «Αν ζείτε σε ένα από αυτά τα σπίτια είναι αγχωτικό και αγχωτικό», λέει ο Randazzo. «Ακούς σκασίματα και σκάει νύχια, γκρίνια και τρίξιμο. Ξέρεις ότι το σπίτι δεν υποστηρίζεται καλά και αρχίζεις να αναρωτιέσαι αν μπορεί να πέσει μέσα».

Ένα ελικόπτερο ρίχνει μια σκιά πάνω από το χάσμα στη Γουατεμάλα (Getty Images)

Όπως είναι κατανοητό, λοιπόν, ορισμένοι κάτοικοι της Φλόριντα έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τον χάρτη ευπάθειας της καταβόθρας. Επιπλέον, όπως επισημαίνει ο Randazzo, «αν δεν είναι ακριβές, μπορεί να ανησυχείτε άσκοπα τους ανθρώπους».

Μάτι στον ουρανό

Μια καλύτερη λύση μπορεί να είναι να εντοπίσουμε τις καταβόθρες καθώς αναπτύσσονται – και η Nasa μπορεί να έχει βρει έναν τρόπο να το κάνει από ψηλά, με το Interferometric Synthetic Aperture Radar (InSAR), το οποίο ανιχνεύει μικροσκοπικές κινήσεις στο έδαφος. Για χρόνια ερευνητές στο Εργαστήριο Αεριωθούμενης Προώθησης (JPL) της NASA στην Πασαντένα της Καλιφόρνια, χρησιμοποιούν το InSAR για να παρακολουθούν την ακτή της Λουιζιάνα, η οποία βυθίζεται στον Κόλπο του Μεξικού.

Όταν μια μεγάλη καταβόθρα σχηματίστηκε απροσδόκητα στο Bayou Corne τον Αύγουστο του 2012, καταπίνοντας γη και ώθησε εκατοντάδες ντόπιους να φύγουν οριστικά, επέστρεψαν και ανέλυσαν σαρώσεις ραντάρ που είχαν ληφθεί στην περιοχή πριν από την κατάρρευση. Παρατήρησαν ότι το έδαφος είχε μετακινηθεί σημαντικά, μετατοπίζοντας οριζόντια κατά 10 ίντσες (25 εκατοστά) προς το κέντρο του σημείου όπου άνοιξε η καταβόθρα, ένα μήνα πριν υποχωρήσει. Η προσοχή για τις ίδιες ενδεικτικές αλλαγές σε άλλες περιοχές που είναι επιρρεπείς σε καταβόθρες θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για να βοηθήσει τους κατοίκους να εκκενώσουν πριν από μια δυνητικά επικίνδυνη κατάρρευση.

«Δεν έχουν όλες οι καταβόθρες επιφανειακή παραμόρφωση πριν από την κατάρρευση, επομένως αυτό δεν θα ήταν μια μαγική σφαίρα», προειδοποιεί ο Ron Blom , κύριος επιστήμονας στο JPL και συν-συγγραφέας της μελέτης Bayou Corne. «Αλλά θα ήταν σίγουρα χρήσιμο ως μέρος ενός συστήματος παρακολούθησης. Θα μπορούσατε να έχετε δεδομένα InSAR για περιοχές που είναι επιρρεπείς σε καταβόθρες και αν τύχει να δείτε κίνηση, πηγαίνετε στον ιστότοπο και δείτε τι συμβαίνει.”

Καταστροφή στο Εθνικό Μουσείο Κορβέτας στο Κεντάκι (Ρεξ)

Ούτε ο Blom ούτε η συν-συγγραφέας του Cathleen Jones, επίσης στο JPL, γνωρίζουν σχέδια εφαρμογής ενός τέτοιου συστήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όμως ο Τζόουνς έχει την εντύπωση ότι οι αρχές αρχίζουν να παίρνουν πιο σοβαρά το πρόβλημα της καταβόθρας. Αυτό δεν συμβαίνει απαραίτητα επειδή ο σχηματισμός καταβόθρων γίνεται πιο συχνός, λέει, αλλά επειδή η αστική εξάπλωση σημαίνει ότι οι τρύπες που εμφανίζονται είναι όλο και πιο πιθανό να επηρεάσουν ανθρώπους και περιουσίες.

Και έτσι, ενώ υπάρχουν καλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι που έχουν ήδη ακίνητα σε περιοχές επιρρεπείς σε καταβόθρες μπορεί να είναι επιφυλακτικοί με νέα σχέδια χαρτογράφησης και πρόβλεψης που θα μπορούσαν να απειλήσουν την επένδυσή τους, όσοι σκέφτονται να χτίσουν σε αυτές τις περιοχές θα είναι πιθανώς πιο ενθουσιώδεις. «Αναρωτιέμαι, για παράδειγμα, εάν το Εθνικό Μουσείο Corvette στο Κεντάκι [όπου μια γιγάντια καταβόθρα κατάπιε οκτώ σπάνιες Κορβέτες τον Φεβρουάριο του 2014] θα είχε χτιστεί εκεί αν είχαν συνειδητοποιήσει ότι υπήρχε μια μεγάλη κοιλότητα από κάτω», λέει ο Blom. «Αυτές θα ήταν χρήσιμες πληροφορίες».

Μοιραστείτε αυτήν την ιστορία στο Facebook , το Google+ ή το Twitter .

Ακούς σκασίματα και σκάει νύχια, γκρίνια και τρίξιμο. Αρχίζεις να αναρωτιέσαι.

https://www.bbc.com