Το βελγικό «όχι» που... έσωσε την Ευρώπη από τον όλεθρο

 

Το μεγαλύτερο μέρος των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων στην Ευρώπη βρίσκεται στην εταιρεία Euroclear, που είναι εγγεγραμμένη στο Βέλγιο

Παρασκευή 24/10/2025 

Το βελγικό «όχι» που... έσωσε την Ευρώπη από τον όλεθρο - Ναυάγησε η πρόταση για την κλοπή από τη Ρωσία

Φρένο στα παράνομα αλλά και ανήθικα σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωση για την κλοπή των παγωμένων ρωσικών assets, έβαλε το Βέλγιο σε μια εξέλιξη που έσωσε τα κράτη μέλη από τον όλεθρο, καθώς η Ρωσία είχε προειδοποιήσει για οδυνηρή απάντηση. Ειδικότερα, ο Βέλγος πρωθυπουργός, Bart De Wever, αρνήθηκε να συναινέσει στο σχέδιο για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας μέσω «δανείου αποζημιώσεων» ύψους 140 δισ. ευρώ, βασισμένου στα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που κρατούνται κυρίως στο βελγικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα Euroclear.
Η άρνηση του De Wever, που προκάλεσε αιφνιδιασμό και νευρικότητα στην ευρωπαϊκή ηγεσία, δεν ήταν απλώς μια πράξη πολιτικής ανυπακοής. Ήταν μια προειδοποίηση για τα όρια της ευρωπαϊκής ηθικής και νομικής τάξης: ότι η «παγωμένη» περιουσία ενός κράτους δεν μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο χρηματοδότησης πολέμου χωρίς να τιναχθεί στον αέρα η ίδια η αρχιτεκτονική του διεθνούς δικαίου.
Το «βελγικό όχι» πάγωσε προσωρινά ένα σχέδιο που θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια νομική και οικονομική αλυσιδωτή αντίδραση με απρόβλεπτες συνέπειες για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα — και να μετατρέψει την ΕΕ από υπερασπιστή κανόνων σε παραβάτη τους.

Παράλογη ιδέα

Ο πρωθυπουργός εν προκειμένω, Bart De Wever, είναι δεξιός Φλαμανδός εθνικιστής που βρίσκεται υπό εσωτερική πολιτική πίεση, καθώς υποστηρίζει ότι η επιχείρηση ενέχει τεράστιους οικονομικούς και νομικούς κινδύνους για το Βέλγιο — τη χώρα όπου είναι κατατεθειμένο το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών κεφαλαίων. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ λένε ότι κατανοούν τις ανησυχίες του, αλλά δεν βρήκαν τρόπο να τον καθησυχάσουν.

«Είναι κάπως πικρό για μένα να παρουσιάζεται τώρα η χώρα μου ως η απρόθυμη», δήλωσε ο De Wever στους δημοσιογράφους. Χαρακτήρισε «εντελώς παράλογη» την ιδέα να καταλήξουν οι Βέλγοι φορολογούμενοι να πληρώσουν το τίμημα.

Ο Trump μεταβίβασε στην Ευρώπη το βάρος  της Ουκρανίας

Η διφορούμενη στάση του Donald Trump σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία — παρά τις νέες κυρώσεις αυτής της εβδομάδας στις δύο μεγαλύτερες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες — έχει μεταφέρει το βάρος στην Ευρώπη, που καλείται να ενισχύσει τη στήριξή της. Αν και επί μακρόν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η ΕΚΤ θεωρούσαν αδιανόητη τη χρήση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τον εξοπλισμό και την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας -υπό τον φόβο ότι κάτι τέτοιο θα παραβίαζε το διεθνές δίκαιο- η ιδέα έχει αρχίσει να αποκτά δυναμική τους τελευταίους μήνες, καθώς ο πόλεμος παρατείνεται.
Την Πέμπτη, η ΕΕ ήλπιζε να δώσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντολή να προτείνει νομικό πλαίσιο για το δάνειο ήδη από την επόμενη εβδομάδα. Ο De Wever φρόντισε να μην συμβεί αυτό.

Το φιάσκο στη Σύνοδο Κορυφής 

Μια ολόκληρη ημέρα εντατικών διαπραγματεύσεων κατέληξε χωρίς συμφωνία σε ένα σημείο, μέχρι που οι ηγέτες επέστρεψαν το βράδυ, έπειτα από εργασίες των συμβούλων τους πάνω σε συμβιβαστική διατύπωση. Ο De Wever επέτρεψε η τελική δήλωση της συνόδου να αναφέρει ότι δεν θα σταθεί εμπόδιο στην περαιτέρω διερεύνηση της ιδέας από την Επιτροπή. Αυτό όμως απέχει πολύ από ό,τι ήλπιζε το Κίεβο. Πρόκειται για «μια επαρκώς ισορροπημένη διατύπωση που επιτρέπει ερμηνείες ώστε να ικανοποιούνται όλες οι ανάγκες και ευαισθησίες, έτσι ώστε ο καθένας να δίνει την ερμηνεία που τον εξυπηρετεί», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης που συμμετείχε στις συζητήσεις, μιλώντας στο Politico.

Ερωτήματα για την ενότητα της ΕΕ

Λίγοι μπορούσαν να κρύψουν το γεγονός ότι το αποτέλεσμα επαναφέρει τα ερωτήματα για τη σταθερότητα της στήριξης της ΕΕ προς την Ουκρανία, καθώς ο πόλεμος πλησιάζει την τέταρτη επέτειό του.
Το σχέδιο για τα περιουσιακά στοιχεία «δεν έχει ταφεί», δήλωσε ο Emmanuel Macron στους δημοσιογράφους. «Μπορέσαμε να συζητήσουμε τεχνικές λεπτομέρειες». Δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές χρηματοδότησης για την Ουκρανία, πρόσθεσε. Η Christine Lagarde είπε στους ηγέτες ότι οι κίνδυνοι του δανείου είναι διαχειρίσιμοι.
Με το Βέλγιο να δηλώνει δυσφορία για το σχέδιο, εθνικοί και Ευρωπαίοι διπλωμάτες εργάστηκαν επί μέρες πριν από τη σύνοδο για να βρουν νομική διατύπωση που να καθησυχάζει τον De Wever και ταυτόχρονα να δίνει στην Επιτροπή την πράσινη κάρτα για να προχωρήσει. Ωστόσο, ενώ τα προηγούμενα προσχέδια της κοινής δήλωσης -ακόμη και το πρωί της Συνόδου- ζητούσαν ρητά από τους αξιωματούχους να παρουσιάσουν νομική πρόταση, το τελικό κείμενο περιορίζεται στο να «προσκαλεί την Επιτροπή να παρουσιάσει, το συντομότερο δυνατόν, επιλογές για οικονομική στήριξη», μεταθέτοντας το ζήτημα για την επόμενη σύνοδο, που έχει προγραμματιστεί για τον Δεκέμβριο, αν και οι αξιωματούχοι δεν απέκλεισαν προγενέστερη συνεδρίαση.

«Διαπραγματευόμαστε επί εβδομάδες»

Τα διακυβεύματα ήταν υπερβολικά μεγάλα για τον De Wever, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων στην Ευρώπη βρίσκεται στην εταιρεία Euroclear, που είναι εγγεγραμμένη στο Βέλγιο, σύμφωνα με διπλωμάτες. Επανειλημμένα είπε στους ομολόγους του ότι η επιχείρηση συνεπάγεται τεράστιους οικονομικούς και νομικούς κινδύνους για τη χώρα του.

Ο βελγικός προϋπολογισμός

Η αδιαλλαξία του De Wever συνδέεται και με τις ανεπιτυχείς διαπραγματεύσεις για την ισορρόπηση του βελγικού προϋπολογισμού.
Ο ίδιος απέρριψε μια ύστατη πρόταση συμβιβασμού, που θα περιλάμβανε πιο σαφή υποστήριξη προς το δάνειο, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους της ΕΕ. «Συμφωνήσαμε στο τι… Τώρα πρέπει να εργαστούμε στο πώς», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula von der Leyen.

Απέναντι στις διαβεβαιώσεις της Κομισιόν ότι η οικονομική επιχείρηση ενέχει ελάχιστο ρίσκο, Βέλγοι διπλωμάτες απάντησαν σε εσωτερικές συναντήσεις της ΕΕ ότι «ένα αεροπλάνο έχει μικρή πιθανότητα να συντριβεί — αλλά αν συμβεί, χάνονται δεκάδες ζωές», σύμφωνα με δύο διπλωμάτες που γνωρίζουν τις συνομιλίες.

Πολυπλοκότητες

Τις τελευταίες εβδομάδες, Βέλγοι αξιωματούχοι ζητούσαν επανειλημμένα από την Επιτροπή να ρυθμίσει διμερώς τα πιο ευαίσθητα σημεία του δανείου και εξοργίστηκαν όταν η ΕΕ αρνήθηκε.
«Η αίσθησή μου είναι ότι οι φίλοι της Επιτροπής υποτίμησαν την πολυπλοκότητα αυτής της πολύπλοκης χρηματοπιστωτικής κατασκευής», δήλωσε στο Politico ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Αυτή η υποτίμηση είναι ο λόγος που το Βέλγιο ανησυχεί».
Ο χθεσινός συμβιβασμός της ΕΕ επιτρέπει σε όλους να διατηρήσουν τα προσχήματα — και αφήνει στον De Wever τη δύναμη του βέτο για οποιαδήποτε μελλοντική ενέργεια που δεν θα πληροί τις «κόκκινες γραμμές» του. «Αν η Ρωσία μπορέσει με οποιονδήποτε τρόπο να διεκδικήσει τα χρήματα, τα μετρητά πρέπει να είναι διαθέσιμα άμεσα», δήλωσε ο De Wever, προσθέτοντας ότι «θα διακυβευόταν η εμπιστοσύνη ολόκληρου του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος». «Ποιος θα δώσει αυτή την εγγύηση; Ρώτησα τους συναδέλφους μου: εσύ; τα κράτη μέλη; ... Αυτή η ερώτηση δεν έλαβε ένα κύμα ενθουσιωδών απαντήσεων γύρω από το τραπέζι», κατέληξε ο Βέλγος πρωθυπουργός.

Εκτεθειμένος ο Costa

Η αντίσταση του Βελγίου αιφνιδίασε διπλωμάτες και υπουργούς της ΕΕ, όπως και ανώτατους αξιωματούχους που εργάζονται για την πρόεδρο της Επιτροπής Ursula von der Leyen. Μάλιστα, η ομάδα της διαβεβαίωνε επί ημέρες τους ομολόγους της ότι είχε βρει λύση στις ανησυχίες του De Wever.
Αλλά ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, António Costa, ήταν αυτός που εκτέθηκε περισσότερο. «Σήμερα, σε αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα λάβουμε την πολιτική απόφαση να εξασφαλίσουμε τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας για το 2026 και 2027, συμπεριλαμβανομένων και για την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού», είπε ο Costa στον Zelenskyy, προσερχόμενοι στη Σύνοδο Κορυφής. «Και αυτό είναι ένα πολύ ισχυρό μήνυμα προς τη Ρωσία», πρόσθεσε. «Επαναλαμβάνουμε ότι θα στηρίξουμε την Ουκρανία όσο χρειαστεί και με κάθε κόστος. Και τώρα το κάναμε πράξη».
Όμως, στη νυχτερινή συνέντευξη Τύπου στο τέλος της συνόδου, ο Costa και η von der Leyen βρέθηκαν να εξηγούν τι ακριβώς είχε συμβεί και τι σήμαιναν στην πράξη τα ασαφώς διατυπωμένα τελικά συμπεράσματα.

Οι διπλωμάτες δεν ήταν βέβαιοι. Είχε εξαφανιστεί κάθε ρητή αναφορά στη χρήση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση «δανείου αποζημιώσεων» προς την Ουκρανία, όπως και οι προτάσεις που θα καθησύχαζαν το Βέλγιο. Ήταν άραγε νεκρό το σχέδιο; Ο Costa επέμεινε πως όχι.
Ωστόσο, κανείς δεν μπορούσε να πει με βεβαιότητα πότε -ή αν ποτέ- η ΕΕ θα συμφωνήσει να χρησιμοποιήσει τα παγωμένα ρωσικά κρατικά κεφάλαια για να βοηθήσει το Κίεβο να χρηματοδοτήσει την άμυνά του.

www.bankingnews.gr