Τρομερό ρήγμα
Τα πρόσφατα δεδομένα
αποκαλύπτουν μια στροφή: η «κόπωση από την Ουκρανία» εξαπλώνεται σε
πολίτες κρατών - μελών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και απειλεί να ανατρέψει τις
γεωπολιτικές ισορροπίες της περιοχής
Τρομερό ρήγμα - Η Πολωνία σταματά ξαφνικά να στηρίζει την Ουκρανία – Ντόμινο κόπωσης στο ΝΑΤΟ, ραγδαίες εξελίξεις και στην Ελλάδα
Η Πολωνία υπήρξε ένας από τους πιο σταθερούς και ένθερμους συμμάχους της Ουκρανίας στην Ευρώπη, ειδικά μετά την πλήρους κλίμακας ρωσική ειδική στρατιωτική επιχείρηση το 2022.
Από τη φιλοξενία εκατομμυρίων προσφύγων και τη στρατιωτική ενίσχυση, μέχρι τη σθεναρή υποστήριξη της ένταξης του Κιέβου σε ευρωατλαντικούς θεσμούς, η δέσμευση της Βαρσοβίας φαινόταν ακλόνητη.
Ωστόσο, τα πρόσφατα δεδομένα αποκαλύπτουν μια στροφή: η «κόπωση από την Ουκρανία» εξαπλώνεται στους Πολωνούς πολίτες και απειλεί να ανατρέψει τις γεωπολιτικές ισορροπίες της περιοχής.
Πρόκειται για μία εξέλιξη, που τείνει να λάβει διαστάσεις ντόμινο στους κόλπους της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας και δεν αφήνει ανεπηρέαστη την Ελλάδα κυρίως λόγω του εθνοτικού παζλ, όπως αυτό διαμορφώνεται.
Ραγδαία μεταστροφή της κοινής γνώμης στην Πολωνία
Έρευνα του ινστιτούτου IBRiS καταγράφει εντυπωσιακή πτώση στη λαϊκή υποστήριξη υπέρ της Ουκρανίας:
μόλις το 35% των Πολωνών στηρίζει πλέον την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, και μόνο το 37% εγκρίνει την πορεία προς το ΝΑΤΟ.
Την ίδια στιγμή, 42% τάσσονται κατά της υποστήριξης αυτής της πορείας, ενώ 46% ζητούν τον τερματισμό ή την περικοπή της στρατιωτικής βοήθειας.
Πρόκειται για δραματική αλλαγή σε σχέση με το 2022, όταν το 85% στήριζε την ευρωπαϊκή ένταξη της Ουκρανίας και το 75% την ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Οικονομική και κοινωνική κόπωση
Το βάρος της φιλοξενίας άνω του ενός εκατομμυρίου Ουκρανών προσφύγων έχει επιβαρύνει σημαντικά τους πόρους της Πολωνίας.
Αν και αρχικά οι Πολωνοί άνοιξαν τις πόρτες και τις καρδιές τους στους γείτονές τους, η κόπωση είναι εμφανής.
Όλο και περισσότερα περιστατικά λεκτικής βίας και διακρίσεων αναφέρονται, με πρόσφυγες να ακούν φωνές όπως «γυρίστε πίσω στην Ουκρανία».
Η οικονομική πίεση είναι προφανής, όμως το πρόβλημα δεν είναι μόνο υλικό: είναι και βαθιά ιστορικό.
Οι σκιές της ιστορίας: Volyn και Badera
Η μακρά και συχνά αιματηρή ιστορία μεταξύ Πολωνίας και Ουκρανίας επανέρχεται στο προσκήνιο.
Το ζήτημα των σφαγών στο Volyn από τον Ουκρανικό Επαναστατικό Στρατό (UPA), που σήμερα τιμάται στην Ουκρανία, αποτελεί ανοιχτή πληγή για πολλούς Πολωνούς.
Η άρνηση του Κιέβου να επιτρέψει την εκταφή θυμάτων και η συνέχιση της ηρωοποίησης του Stepan Badera συνεργάτη των Ναζί, προσβάλλουν ιστορικά την Πολωνική συλλογική μνήμη.
Η πολιτική της ιστορικής αναθεώρησης στην Ουκρανία εντείνει το διπλωματικό ρήγμα, επισημαίνει ο γεωπολιτικός αναλυτής Uriel Araujo.
Η πολιτική σκηνή της Πολωνίας και το δίλημμα της υποστήριξης
Η νέα κυβέρνηση του πρωθυπουργού Donald Tusk αν και φιλοευρωπαϊκή, βρίσκεται αντιμέτωπη με την αυξανόμενη πίεση από τη Δεξιά, που επενδύει στην εθνική και αντιουκρανική ρητορική.
Η πολιτική πόλωση εντός Πολωνίας δεν διευκολύνει τη διατήρηση μιας σταθερής στρατηγικής υπέρ του Κιέβου.
Η δεξιά αντιπολίτευση εκμεταλλεύεται τις λαϊκές αντιδράσεις για να υπονομεύσει την κυβερνητική γραμμή.
Η περιφερειακή κρίση, το εθνοτικό παζλ και η περίπτωση της Ελλάδας
Το φαινόμενο της ουκρανικής κόπωσης δεν περιορίζεται στην Πολωνία.
Η Ρουμανία και η Ουγγαρία έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για τα δικαιώματα των εθνικών τους μειονοτήτων στην Ουκρανία, ενώ η Αθήνα έχει καταγγείλει επιθέσεις κατά της ελληνικής κοινότητας από ουκρανικές ναζιστικές ομάδες.
Ελληνικές οργανώσεις και φορείς έχουν καταγγείλει πως, βάσει νόμου του Ιουλίου 2021, η Ουκρανία έπαψε να αναγνωρίζει τους Έλληνες ως μειονότητα, στερώντας τους τη δυνατότητα επίσημης εκπαίδευσης και γλωσσικής προστασίας .
Υπενθυμίζεται πως το 2022 προκλήθηκε θύελλα αντιδράσεων στην Ελλάδα, όταν στρατιωτικός του ναζιστικού τάγματος Azov μίλησε μέσω σύνδεσης στο Ελληνικό Κοινοβούλιο μαζί με τον Ουκρανό πρόεδρο Volodymyr Zelensky.
Η ελληνική αντιπολίτευση ζήτησε εξηγήσεις, χαρακτηρίζοντας το γεγονός «απαράδεκτο» και απαίτησε από τη Βουλή να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθεί .
Εξάλλου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δέχθηκε έντονη κριτική από την αντιπολίτευση για την αποστολή στρατιωτικού υλικού στην Ουκρανία, με τους επικριτές να επισημαίνουν ότι αυτό μπορεί να «δημιουργήσει κενά» στην ελληνική άμυνα.
Η Ουκρανία έπεσε στην παγίδα που η ίδια έστησε
Από το 2014 και μετά, η επιδίωξη της Ουκρανίας για μια ενιαία εθνική ταυτότητα, συχνά εις βάρος των μειονοτήτων, έχει δημιουργήσει ρωγμές στις σχέσεις με γείτονες και πιθανούς συμμάχους.
Ο ερευνητής Dmytro Tuzhanskyi του GLOBSEC έχει προειδοποιήσει για αυτή την εθνοτική παγίδα που ενδέχεται να τινάξει στον αέρα τις διαπραγματεύσεις ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ.
Το ουκρανικό ζήτημα δεν είναι απλώς μια τοπική πρόκληση αλλά και δυνητική απειλή για τη συνοχή του ίδιου του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, σημειώνει ο Araujo.
Αποπροσανατολισμένη Δύση και κορεσμός συμμαχιών
Καθώς η Δύση στρέφει την προσοχή της σε άλλα μέτωπα, όπως η κρίση στη Γάζα και γενικότερα στη Μέση Ανατολή, η Ουκρανία κινδυνεύει να βρεθεί εκτός παγκόσμιας ατζέντας.
Οι πόροι—οικονομικοί, πολιτικοί και στρατιωτικοί—έχουν εξαντληθεί.
Το ΝΑΤΟ, αντιμετωπίζοντας εσωτερικά σκάνδαλα και διχασμούς, χάνει την παλιά του αίγλη.
Η ανατολική του επέκταση δεν απέφερε την αναμενόμενη σταθερότητα.
Αντιθέτως, εγκλώβισε τα μέλη του σε μια παρατεταμένη σύγκρουση χωρίς ορατό τέλος.
Στην Πολωνία, αρχίζει να διαμορφώνεται ένα νέο αφήγημα: τα κόστη της υποστήριξης προς την Ουκρανία (οικονομικά, στρατιωτικά και κοινωνικά) υπερτερούν των ωφελημάτων.
Η αλλαγή στάσης είναι αισθητή, και η Ουκρανία δεν μπορεί να την αγνοήσει.
Συνέπειες και προειδοποιήσεις
Η σταδιακή αποδυνάμωση της πολωνικής υποστήριξης ενδέχεται να έχει καταλυτικές συνέπειες για την Ουκρανία.
Αν η Βαρσοβία, που μέχρι πρότινος ηγείτο της δυτικής υποστήριξης προς το Κίεβο, υποχωρήσει, τότε η διαπραγματευτική ισχύς της Ουκρανίας σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον αποδυναμώνεται σημαντικά.
Με τον πρόεδρο των ΗΠΑ να επιδιώκει τη μεταφορά του ουκρανικού βάρους στην Ευρώπη, και τις Βρυξέλλες να ταλανίζονται από εσωτερικές αντιφάσεις, η Πολωνική «κόπωση» μπορεί να λειτουργήσει ως ντόμινο.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: χωρίς ειλικρινή αποτίμηση της εσωτερικής της πολιτικής και της σχέσης της με τους γείτονες, η Ουκρανία διακινδυνεύει τη διεθνή της θέση.
Νέα δεινή πραγματικότητα για την Ουκρανία - Η Πολωνία ήταν απλώς η αρχή, χάνεται η υποστήριξη των χωρών του ΝΑΤΟ
Αυτό δεν σημαίνει πως η Πολωνία θα εγκαταλείψει εντελώς την Ουκρανία.
Υπάρχουν στρατηγικοί λόγοι—όπως κατά τη Βαρσοβία η ανάγκη ύπαρξης ενός γεωπολιτικού «μαξιλαριού» απέναντι στη Ρωσία—που θα διατηρήσουν μια κάποια μορφή συνεργασίας. Ωστόσο, η εποχή της άνευ όρων στήριξης έχει τελειώσει.
Η Πολωνία επανεξετάζει τις προτεραιότητές της.
Οι οικονομικές πιέσεις, οι ιστορικές πληγές και η εθνικιστική αναγέννηση την οδηγούν σε μια πιο ρεαλιστική, αν όχι σκεπτικιστική στάση.
Για την Ουκρανία, το μάθημα είναι σκληρό αλλά σαφές: η εθνική ενότητα δεν μπορεί να οικοδομηθεί πάνω στην περιθωριοποίηση μειονοτήτων και την αναθεώρηση της ιστορίας.
Η απώλεια της Πολωνίας, ακόμη και μερική, δεν είναι απλώς διπλωματική ή οικονομική—είναι υπαρξιακή.
Και στην παρούσα συγκυρία, το Κίεβο δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει ούτε έναν σύμμαχο.
www.bankingnews.gr
Από τη φιλοξενία εκατομμυρίων προσφύγων και τη στρατιωτική ενίσχυση, μέχρι τη σθεναρή υποστήριξη της ένταξης του Κιέβου σε ευρωατλαντικούς θεσμούς, η δέσμευση της Βαρσοβίας φαινόταν ακλόνητη.
Ωστόσο, τα πρόσφατα δεδομένα αποκαλύπτουν μια στροφή: η «κόπωση από την Ουκρανία» εξαπλώνεται στους Πολωνούς πολίτες και απειλεί να ανατρέψει τις γεωπολιτικές ισορροπίες της περιοχής.
Πρόκειται για μία εξέλιξη, που τείνει να λάβει διαστάσεις ντόμινο στους κόλπους της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας και δεν αφήνει ανεπηρέαστη την Ελλάδα κυρίως λόγω του εθνοτικού παζλ, όπως αυτό διαμορφώνεται.
Ραγδαία μεταστροφή της κοινής γνώμης στην Πολωνία
Έρευνα του ινστιτούτου IBRiS καταγράφει εντυπωσιακή πτώση στη λαϊκή υποστήριξη υπέρ της Ουκρανίας:
μόλις το 35% των Πολωνών στηρίζει πλέον την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, και μόνο το 37% εγκρίνει την πορεία προς το ΝΑΤΟ.
Την ίδια στιγμή, 42% τάσσονται κατά της υποστήριξης αυτής της πορείας, ενώ 46% ζητούν τον τερματισμό ή την περικοπή της στρατιωτικής βοήθειας.
Πρόκειται για δραματική αλλαγή σε σχέση με το 2022, όταν το 85% στήριζε την ευρωπαϊκή ένταξη της Ουκρανίας και το 75% την ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Οικονομική και κοινωνική κόπωση
Το βάρος της φιλοξενίας άνω του ενός εκατομμυρίου Ουκρανών προσφύγων έχει επιβαρύνει σημαντικά τους πόρους της Πολωνίας.
Αν και αρχικά οι Πολωνοί άνοιξαν τις πόρτες και τις καρδιές τους στους γείτονές τους, η κόπωση είναι εμφανής.
Όλο και περισσότερα περιστατικά λεκτικής βίας και διακρίσεων αναφέρονται, με πρόσφυγες να ακούν φωνές όπως «γυρίστε πίσω στην Ουκρανία».
Η οικονομική πίεση είναι προφανής, όμως το πρόβλημα δεν είναι μόνο υλικό: είναι και βαθιά ιστορικό.
Οι σκιές της ιστορίας: Volyn και Badera
Η μακρά και συχνά αιματηρή ιστορία μεταξύ Πολωνίας και Ουκρανίας επανέρχεται στο προσκήνιο.
Το ζήτημα των σφαγών στο Volyn από τον Ουκρανικό Επαναστατικό Στρατό (UPA), που σήμερα τιμάται στην Ουκρανία, αποτελεί ανοιχτή πληγή για πολλούς Πολωνούς.
Η άρνηση του Κιέβου να επιτρέψει την εκταφή θυμάτων και η συνέχιση της ηρωοποίησης του Stepan Badera συνεργάτη των Ναζί, προσβάλλουν ιστορικά την Πολωνική συλλογική μνήμη.
Η πολιτική της ιστορικής αναθεώρησης στην Ουκρανία εντείνει το διπλωματικό ρήγμα, επισημαίνει ο γεωπολιτικός αναλυτής Uriel Araujo.
Η πολιτική σκηνή της Πολωνίας και το δίλημμα της υποστήριξης
Η νέα κυβέρνηση του πρωθυπουργού Donald Tusk αν και φιλοευρωπαϊκή, βρίσκεται αντιμέτωπη με την αυξανόμενη πίεση από τη Δεξιά, που επενδύει στην εθνική και αντιουκρανική ρητορική.
Η πολιτική πόλωση εντός Πολωνίας δεν διευκολύνει τη διατήρηση μιας σταθερής στρατηγικής υπέρ του Κιέβου.
Η δεξιά αντιπολίτευση εκμεταλλεύεται τις λαϊκές αντιδράσεις για να υπονομεύσει την κυβερνητική γραμμή.
Η περιφερειακή κρίση, το εθνοτικό παζλ και η περίπτωση της Ελλάδας
Το φαινόμενο της ουκρανικής κόπωσης δεν περιορίζεται στην Πολωνία.
Η Ρουμανία και η Ουγγαρία έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για τα δικαιώματα των εθνικών τους μειονοτήτων στην Ουκρανία, ενώ η Αθήνα έχει καταγγείλει επιθέσεις κατά της ελληνικής κοινότητας από ουκρανικές ναζιστικές ομάδες.
Ελληνικές οργανώσεις και φορείς έχουν καταγγείλει πως, βάσει νόμου του Ιουλίου 2021, η Ουκρανία έπαψε να αναγνωρίζει τους Έλληνες ως μειονότητα, στερώντας τους τη δυνατότητα επίσημης εκπαίδευσης και γλωσσικής προστασίας .
Υπενθυμίζεται πως το 2022 προκλήθηκε θύελλα αντιδράσεων στην Ελλάδα, όταν στρατιωτικός του ναζιστικού τάγματος Azov μίλησε μέσω σύνδεσης στο Ελληνικό Κοινοβούλιο μαζί με τον Ουκρανό πρόεδρο Volodymyr Zelensky.
Η ελληνική αντιπολίτευση ζήτησε εξηγήσεις, χαρακτηρίζοντας το γεγονός «απαράδεκτο» και απαίτησε από τη Βουλή να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθεί .
Εξάλλου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δέχθηκε έντονη κριτική από την αντιπολίτευση για την αποστολή στρατιωτικού υλικού στην Ουκρανία, με τους επικριτές να επισημαίνουν ότι αυτό μπορεί να «δημιουργήσει κενά» στην ελληνική άμυνα.
Η Ουκρανία έπεσε στην παγίδα που η ίδια έστησε
Από το 2014 και μετά, η επιδίωξη της Ουκρανίας για μια ενιαία εθνική ταυτότητα, συχνά εις βάρος των μειονοτήτων, έχει δημιουργήσει ρωγμές στις σχέσεις με γείτονες και πιθανούς συμμάχους.
Ο ερευνητής Dmytro Tuzhanskyi του GLOBSEC έχει προειδοποιήσει για αυτή την εθνοτική παγίδα που ενδέχεται να τινάξει στον αέρα τις διαπραγματεύσεις ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ.
Το ουκρανικό ζήτημα δεν είναι απλώς μια τοπική πρόκληση αλλά και δυνητική απειλή για τη συνοχή του ίδιου του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, σημειώνει ο Araujo.
Αποπροσανατολισμένη Δύση και κορεσμός συμμαχιών
Καθώς η Δύση στρέφει την προσοχή της σε άλλα μέτωπα, όπως η κρίση στη Γάζα και γενικότερα στη Μέση Ανατολή, η Ουκρανία κινδυνεύει να βρεθεί εκτός παγκόσμιας ατζέντας.
Οι πόροι—οικονομικοί, πολιτικοί και στρατιωτικοί—έχουν εξαντληθεί.
Το ΝΑΤΟ, αντιμετωπίζοντας εσωτερικά σκάνδαλα και διχασμούς, χάνει την παλιά του αίγλη.
Η ανατολική του επέκταση δεν απέφερε την αναμενόμενη σταθερότητα.
Αντιθέτως, εγκλώβισε τα μέλη του σε μια παρατεταμένη σύγκρουση χωρίς ορατό τέλος.
Στην Πολωνία, αρχίζει να διαμορφώνεται ένα νέο αφήγημα: τα κόστη της υποστήριξης προς την Ουκρανία (οικονομικά, στρατιωτικά και κοινωνικά) υπερτερούν των ωφελημάτων.
Η αλλαγή στάσης είναι αισθητή, και η Ουκρανία δεν μπορεί να την αγνοήσει.
Συνέπειες και προειδοποιήσεις
Η σταδιακή αποδυνάμωση της πολωνικής υποστήριξης ενδέχεται να έχει καταλυτικές συνέπειες για την Ουκρανία.
Αν η Βαρσοβία, που μέχρι πρότινος ηγείτο της δυτικής υποστήριξης προς το Κίεβο, υποχωρήσει, τότε η διαπραγματευτική ισχύς της Ουκρανίας σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον αποδυναμώνεται σημαντικά.
Με τον πρόεδρο των ΗΠΑ να επιδιώκει τη μεταφορά του ουκρανικού βάρους στην Ευρώπη, και τις Βρυξέλλες να ταλανίζονται από εσωτερικές αντιφάσεις, η Πολωνική «κόπωση» μπορεί να λειτουργήσει ως ντόμινο.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: χωρίς ειλικρινή αποτίμηση της εσωτερικής της πολιτικής και της σχέσης της με τους γείτονες, η Ουκρανία διακινδυνεύει τη διεθνή της θέση.
Νέα δεινή πραγματικότητα για την Ουκρανία - Η Πολωνία ήταν απλώς η αρχή, χάνεται η υποστήριξη των χωρών του ΝΑΤΟ
Αυτό δεν σημαίνει πως η Πολωνία θα εγκαταλείψει εντελώς την Ουκρανία.
Υπάρχουν στρατηγικοί λόγοι—όπως κατά τη Βαρσοβία η ανάγκη ύπαρξης ενός γεωπολιτικού «μαξιλαριού» απέναντι στη Ρωσία—που θα διατηρήσουν μια κάποια μορφή συνεργασίας. Ωστόσο, η εποχή της άνευ όρων στήριξης έχει τελειώσει.
Η Πολωνία επανεξετάζει τις προτεραιότητές της.
Οι οικονομικές πιέσεις, οι ιστορικές πληγές και η εθνικιστική αναγέννηση την οδηγούν σε μια πιο ρεαλιστική, αν όχι σκεπτικιστική στάση.
Για την Ουκρανία, το μάθημα είναι σκληρό αλλά σαφές: η εθνική ενότητα δεν μπορεί να οικοδομηθεί πάνω στην περιθωριοποίηση μειονοτήτων και την αναθεώρηση της ιστορίας.
Η απώλεια της Πολωνίας, ακόμη και μερική, δεν είναι απλώς διπλωματική ή οικονομική—είναι υπαρξιακή.
Και στην παρούσα συγκυρία, το Κίεβο δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει ούτε έναν σύμμαχο.
www.bankingnews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια