Κατώτατος μισθός, συλλογικές συμβάσεις και συντάξεις

Mε διαφορετικούς όρους κρατικής παρέμβασης παρατείνεται η μνημονιακή κατάργηση (Φεβρουάριος 2012) της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) που καθόριζε στην Ελλάδα επί δεκαετίες τον κατώτατο μισθό

Άποψη Σάββας Γ. Ρομπόλης - Βασίλειος Μπέτσης

05.12.2024

Τις επόμενες ημέρες θα συζητηθεί στη Βουλή το νομοσχέδιο σχετικά με τον αλγόριθμο που θα καθορίζει την ετήσια αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα, παρά την αιτιολογημένη διαφωνία του συνόλου των συνδικάτων των εργαζομένων και των εργοδοτών. Το κεντρικό αίτημα των κοινωνικών συνομιλητών επικεντρώνεται στην θεσμική αποκατάσταση των ελεύθερων και ανεξάρτητων από κρατικές παρεμβάσεις και αλγορίθμους συλλογικές διαπραγματεύσεις στην χώρα μας.

Κι’ αυτό επειδή θα περιοριστούν σταδιακά, μεταξύ άλλων, οι εισοδηματικές (το μερίδιο εργασίας στο παραγόμενο προϊόν στην Ελλάδα είναι 33%, στην Βουλγαρία 35% και στην Ε.Ε.-27 είναι 41%) και μισθολογικές ανισότητες καθώς και η τόνωση της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών εργαζομένων. Αντίθετα ο κεντρικός στόχος του σχεδίου νόμου και του αλγορίθμου είναι η κρατική παρέμβαση και οι μισθολογικές αυξήσεις να μη υπερβαίνουν το επίπεδο της παραγωγικότητας, προκειμένου να προστατευτεί η ελληνική οικονομία από αλόγιστες, όπως λανθασμένα υποστηρίζεται, μισθολογικές αυξήσεις μέσω των ελεύθερων και ανεξάρτητων συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Κατώτατος μισθός: Οι 4 αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού – Τι δήλωσε στη Βουλή η Κεραμέως

Με άλλα λόγια με διαφορετικούς όρους κρατικής παρέμβασης παρατείνεται η μνημονιακή κατάργηση (Φεβρουάριος 2012) της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) που καθόριζε στην Ελλάδα επί δεκαετίες, μέσω της διμερούς συλλογικής διαπραγμάτευσης των τριτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών, τον κατώτατο μισθό και ρύθμιζε τις εργασιακές σχέσεις, τα κοινωνικά δικαιώματα.κ.λ.π.

Επίσης παρατείνονται οι συνθήκες του καθεστώτος εσωτερικής υποτίμησης της μισθωτής εργασίας δεδομένου ότι από 751,39 ευρώ (μεικτά) τον μήνα για 12 πληρωμές ετησίως την 1/7/2011 ο κατώτατος μισθός μειώθηκε το 2012 σε 586,08 ευρώ (μεικτά) τον μήνα για 12 πληρωμές ετησίως) και μετά από δώδεκα χρόνια (μετά την 1/4/2024) έφθασε στο επίπεδο των 830 ευρώ (μεικτά) τον μήνα για 12 πληρωμές που αμείβονται σήμερα σε παρατεταμένο πληθωριστικό περιβάλλον 600.000 εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα.

Οι εξελίξεις αυτές αποδεικνύουν ότι οι ισχυρισμοί τόσο για τις «αλόγιστες» αυξήσεις του κατώτατου και του μέσου μισθού στην Ελλάδα, όσο και η καθοριστική συμβολή τους στην κρίση χρέους δεν επιβεβαιώνονται, όπως αποτυπώνεται και στο Διάγραμμα 1. Παράλληλα το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου αποκλίνει σημαντικά από την ευρωπαϊκή οδηγία 2022/2041 τόσο όσον αφορά την εξασφάλιση επαρκούς επιπέδου του κατώτατου μισθού στα κράτη μέλη της Ε.Ε.-27, όσο και στην κάλυψη 80% ( Ελλάδα 19%, Ε.Ε.-27 66%) των μισθωτών κάθε κράτους -μέλους από συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat ο μέσος μισθός το 2002 ήταν 15.720 ευρώ και αυξήθηκε μέχρι το 2009 σε 21.595 ευρώ. Στην διάρκεια της κρίσης χρέους και των μνημονίων ο μέσος μισθός μειώθηκε φτάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο του (15.738 ευρώ), όσο ήταν το 2002, για να αυξηθεί στην συνέχεια στα 17.013 ευρώ το 2023, φτάνοντας το επίπεδο του έτους 2004. Με άλλα λόγια ο μέσος ετήσιος μισθός το 2023 ήταν στο ίδιο επίπεδο με 20 έτη πριν. Στο Διάγραμμα 2, παρουσιάζεται η ετήσια μεταβολή του μέσου επιπέδου των μισθών σε σχέση με την ετήσια μεταβολή του ΑΕΠ.

Από τα στοιχεία της Eurostat διαπιστώνεται ότι κατά το χρονικό διάστημα 2002 – 2009, η μέση ετήσια αύξηση του μισθού ήταν 4,6%, ενώ η αντίστοιχη μέση ετήσια αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ ήταν 5,8%, αποδεικνύοντας με τον πιο εύληπτο τρόπο ότι ο ισχυρισμός ότι οι διμερείς συλλογικές διαπραγματεύσεις μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών απέτυχαν να προστατέψουν την ελληνική οικονομία πριν την κρίση χρέους, είναι αβάσιμος, δεδομένου ότι ο μέσος ρυθμός αύξησης των μισθών υπολείπονταν του αντίστοιχου μέσου ετήσιου ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ κατά 1,2 ποσοστιαίες μονάδες.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεν μπορεί να υποστηριχτεί ότι πριν το 2009 δίνονταν «αλόγιστες» αυξήσεις στους μισθούς οι οποίες υπονόμευσαν την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας και προκάλεσαν την κρίση χρέους. Αντίθετα, όπως παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 3 από τα στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για την αγοραστική δύναμη των μισθών στις χώρες του συγκεκριμένου διεθνούς Οργανισμού (σταθερές τιμές σε PPS), η χώρας μας το χρονικό διάστημα 2009 – 2022 υπέστη την μεγαλύτερη απώλεια (30,1%) αγοραστικής δύναμης, όταν η δεύτερη μεγαλύτερη απώλεια (11,3%) παρατηρήθηκε στο Μεξικό και η τρίτη μεγαλύτερη απώλεια (8,8%) παρατηρήθηκε στην Ισπανία. Δηλαδή, η απώλεια της αγοραστικής δύναμης των εισοδημάτων στην Ελλάδα ήταν τρείς φορές μεγαλύτερη από την απώλεια της αμέσως επόμενης παρατηρούμενης μείωσης που ήταν στο Μεξικό.

Παράλληλα, στην μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (AWG 2024) για την βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων στις χώρες της Ευρώπης, για την Ελλάδα προβλέπεται ότι το κράτος θα χρηματοδοτήσει το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για τα επόμενα 11 έτη με 150 δις ευρώ. Δηλαδή, για τα επόμενα 11 έτη η κρατική χρηματοδότηση προβλέπεται ότι θα είναι 150 δις ευρώ, όταν αντίστοιχα την 11-ετία 2000 – 2011 η κρατική χρηματοδότηση ήταν 120 δις ευρώ, ενώ την περίοδο 2012 – 2023 η κρατική χρηματοδότηση ήταν 160 δις ευρώ. Κι’ αυτό επειδή πριν την κρίση χρέους οι εισφορές των εργαζομένων και εργοδοτών ήταν 20 δις ευρώ ενώ την περίοδο της κρίσης και των μνημονίων είχαν μειωθεί σε 14 δις ευρώ λόγω της εσωτερικής υποτίμησης και της μείωσης των εισοδημάτων των εργαζομένων.

Κατά συνέπεια αποδεικνύεται ότι και ο ισχυρισμός ότι η κρατική χρηματοδότηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης την περίοδο πριν την κρίση χρέους (2000 – 2011), οδήγησε την χώρα μας στην χρεοκοπία είναι αβάσιμος, όπως αποδεικνύεται από την ποσοτική και επιστημονική ανάλυση των στοιχείων του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην χώρα μας, αφού στην συγκεκριμένη περίοδο η κρατική χρηματοδότηση ήταν 120 δις ευρώ, ενώ στα επόμενα 11 έτη (2012-2023) ήταν 160 δις ευρώ.

Τούτων δοθέντων αναδεικνύεται ότι η θεσμική αποκατάσταση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και συμβάσεων (Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, Κλαδικές Συμβάσεις, κ.λ.π) στην Ελλάδα, θα συμβάλλει, μεταξύ άλλων, σε σημαντικό βαθμό στην μείωση του αριθμού των εργαζόμενων – πτωχών, στην αύξηση του μεριδίου των μισθών στην προστιθέμενη αξία, στην ανάκτηση των απωλειών της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών, στην αποκατάσταση του χάσματος οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης της χώρας μας με την Ε.Ε.-27, κ.λ.π.

Επιπλέον οι αυξήσεις αυτές θα επιτρέψουν, μεταξύ άλλων, στα νοικοκυριά να αυξήσουν την αποταμίευση, την κατανάλωση, την ζήτηση και την απασχόληση. Παράλληλα, η άποψη που προβάλλεται στην Ελλάδα, στα κράτη-μέλη και την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι η χωρίς την κρατική παρέμβαση αύξηση του κατώτατου και του μέσου μισθού θα επιδεινώσει το επίπεδο της ανταγωνιστικότητας δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, δεδομένου ότι το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη και τα κράτη-μέλη συνδέεται, κατά βάση, με την υστέρηση της έρευνας, της καινοτομίας, των επενδύσεων σε νέες τεχνολογίες και του χαμηλού επιπέδου, λόγω της λιτότητας, της ζήτησης.

https://www.ot.gr